Genezing obesitas vraagt om psychische ingreep

Door: Esther Jansen – psychologe bij Co-eur

Steeds meer werkgevers trekken ten strijde tegen overgewicht op de werkvloer. Dat is goed voor duurzame inzetbaarheid en lage verzuimkosten. Maar naast aandacht voor beweging en voeding is voor de aanpak van obesitas ook psychische hulp nodig. De aandoening is vaak zo ernstig dat professionele begeleiding noodzakelijk is.

Dat er steeds meer aandacht is voor obesitas, is terecht. Obesitas is de op een na grootste veroorzaker van ziekten, aldus de overheid (alleen roken is een grotere ziekmaker). De gezondheidsrisico’s zijn inmiddels bekend bij velen: hart- en vaatziekten, kanker en diabetes. In Europa veroorzaakt obesitas een schadepost van jaarlijks 70 miljard euro aan zorgkosten en productieverlies. Consultancybureau McKinsey berekende twee jaar geleden dat obesitas wereldwijd twee biljoen dollar (tweeduizend miljard) per jaar kost. Dat is vergelijkbaar met de schade door oorlogen en terrorisme, aldus McKinsey.

Goede raad
Steeds meer wordt obesitas een volksziekte. Van elke zeven inwoners heeft er eentje obesitas. Meer dan de helft van de mensen in Nederland lijdt aan overgewicht, het voorportaal van obesitas. Deze trend heeft geleid tot een ferme tegenreactie. Tal van bedrijven en organisaties binden de strijd aan tegen de kilo’s. Sommigen maken hun kantines gezond, roepen op tot gezond gedrag en faciliteren bewegen op het werk. Neem vaker de trap, ga lunchwandelen, stop met junkfood, vermijd vet voedsel, deze goede raad klinkt vrijwel overal.

Erkenning als ziekte
Het resultaat valt tegen. De toename van obesitas gaat maar door en zal een epidemische omvang krijgen, zo waarschuwt de EASO, een Europese organisatie voor obesitasonderzoek. Steeds vaker klinkt de roep om obesitas als ziekte te erkennen, zoals afgelopen voorjaar in het Europees Parlement. Canada en de VS hebben obesitas inmiddels erkend als officiële ziekte.

Obesitas is namelijk geen uit de hand gelopen gewoonte, maar een eetstoornis of eetverslaving met onderliggende psychische problematiek, zoals een angststoornis, stemmingsstoornis of trauma. De aandoening is zo complex dat professionele behandeling nodig is, net als bij andere vormen van ziekmakende verslaving. Zonder oplossing van het psychische probleem, biedt meer bewegen of beter eten geen soelaas, tenminste niet duurzaam. De stoornis blijft en mensen vallen terug in hun ziekmakend eetgedrag.

Therapie
Behandeling vraagt om psychische zorg, bijvoorbeeld cognitieve gedragstherapie. Het onderliggende psychische probleem dat aanzet tot dwangmatig eten, moet worden aangepakt. Pas dan is er ruimte voor de discipline die leidt tot gezond gedrag. Voor veel mensen is dit een moeilijk parcours. De strijd tegen overgewicht en het aanmoedigen van gezond gedrag moeten volop doorgaan. Een aanzienlijk deel van de mensen met matig overgewicht is niet ziek, maar wel ongezond. Zij kunnen herstellen op eigen kracht of onder begeleiding van een diëtist.

Echter, de ruim 2,3 miljoen obesitas-patiënten in ons land hebben gerichte zorg nodig om te genezen. Daar moeten overheid, verzekeraars, werkgevers en medische zorg de handen voor ineen slaan.